Hỏi:
Tôi thấy cách viết nhiều chữ trong tiếng Anh-Anh và tiếng Anh-Mỹ rất khác nhau? Bạn có thể giải thích về vấn đề này và cung cấp cho tôi một danh sách đầy đủ các từ viết khác nhau giữa tiếng Anh-Anh và Anh-Mỹ được không?
Đáp:
Như chúng ta đã biết, tiếng Anh của người Anh và tiếng Anh của người Mỹ có những chữ viết đôi khi là rất khác nhau.
Theo một bài báo viết năm 1960 bởi Francis Hodge, thì những từ Anh-Anh như là theatre là từ có trước. Từ viết theo kiểu Mỹ theater xuất hiện là do nỗ lực của một nhà từ điển tên là Noah Webster nhằm tạo ra một thứ tiếng Mỹ không chịu ảnh hưởng nặng bởi cách viết chính tả tiếng Anh.
Ông Webster là một trong những người đầu tiên xuất bản các từ điển tiếng Anh của người Mỹ. Năm 1828, ông xuất bản bản đầu tiên của từ điển American Dictionary of the English language (Từ điển tiếng Anh của người Mỹ).
Webster thay đổi cách viết của rất nhiều từ trong những từ điển của mình để khiến cho chúng có tính âm vị Mỹ hơn và giảm tính Anh hơn. Nhiều từ khác còn bị đổi cách viết vì Webster cho là “quá Anh cho nền dân chủ Mỹ”. Và từ đó "colour" trở thành "color", "centre" trở thành "center", "honour" trở thành "honor" and "grey" trở thành "gray"…
Về sau, nhiều người Mỹ tiếp tục đi theo con đường này khiến cho lượng từ này tiếp tục tăng lên. Tuy nhiên, hầu như viết theo bất cứ cách nào hai cách thì người dùng tiếng Anh đều có thể hiểu được. Ngày nay, với sự phát triển của Internet, ranh giới giữa hai nhóm chính tả này ngày càng bị xóa mờ. Bạn đôi lúc có thể thấy standardize và standardise ở cùng cả một nơi.
Thực sự, việc nêu ra danh sách này là một việc không có giá trị thực tế (impractical) cho nên tôi sẽ cung cấp cho bạn cách viết từ để sau này bạn có thể tùy nghi sử dụng. Danh sách khác nhau tôi sẽ viết vào một bài khác.
Danh sách các trường hợp viết khác nhau thường thấy của tiếng Anh-Anh và tiếng Anh-Mỹ
- 1. Từ kết thúc bằng –re
Những từ tiếng Anh-Anh kết thúc bằng –re thường hay bị đổi thành –er trong tiếng Anh-Mỹ
| Anh-Anh | Anh-Mỹ |
| centre | center |
| fibre | fiber |
| litre | liter |
| theatre | theater hay theatre |
- 2. Từ kết thúc bằng -our
Từ kết thúc bằng –our trong tiếng Anh-Anh thường kết thúc bằng –or trong tiếng Anh-Mỹ
| Anh-Anh | Anh-Mỹ |
| colour | color |
| flavour | flavor |
| humour | humor |
| labour | labor |
| neighbour | neighbor |
- 3. Từ kết thúc bằng -ize hay -ise
Động từ viết cuối là -ize hay -ise ở cuối luôn được viết cuối là -ize trong tiếng Anh-Mỹ:
| Anh-Anh | Anh-Mỹ |
| apologize hay apologise | apologize |
| organize hay organise | organize |
| recognize hay recognise | recognize |
- 4. Từ kết thúc bằng -yse
Động từ viết cuối là -yse trong tiếng Anh-Anh luôn viết là -yze trong tiếng Anh-Mỹ:
| Anh-Anh | Anh-Mỹ |
| analyse | analyze |
| breathalyse | breathalyze |
| paralyse | paralyze |
- 5. Từ kết thúc với một ‘nguyên âm + L’
Trong tiếng Anh-Anh, động từ kết thúc bằng một nguyên âm + L (như travel hay level) phải nhân đôi L khi muốn thêm các hậu tố. Còn tiếng Anh-Mỹ thì không cần
| Anh-Anh | Anh-Mỹ |
| travel | travel |
| travelled | traveled |
| travelling | traveling |
| traveller | traveler |
| fuel | fuel |
| fuelled | fueled |
| fuelling | fueling |
Từ có chứa cặp nguyên âm
Những từ tiếng Anh-Anh có chứa cặp nguyên âm ‘ae’ hay ‘oe’ thì trong tiếng Anh-Mỹ được viết là ‘e’.
| Anh-Anh | Anh-Mỹ |
| leukaemia | leukemia |
| manoeuvre | maneuver |
| oestrogen | estrogen |
| paediatric | pediatric |
Lưu ý một số thuật ngữ trong tiếng Anh-Mỹ như là archaeology vẫn được viết đầy đủ. Tuy là cách viết archeology vẫn được chấp nhận.
Danh từ kết thúc bằng –ence
Các danh từ kết thúc bằng -ence trong tiếng Anh-Anh được viết thành -ense trong tiếng Anh-Mỹ:
| Anh-Anh | Anh-Mỹ |
| defence | defense |
| licence | license |
| offence | offense |
| pretence | pretense |
Danh từ kết thúc bằng –ogue
Một số từ kết thúc bằng –ogue trong tiếng Anh-Anh kết thúc bằng –or hay –ogue trong tiếng Anh-Mỹ.
| Anh-Anh | Anh-Mỹ |
| analogue | analog hay analogue |
| catalogue | catalog hay catalogue |
| dialogue | dialog hay dialogue |
Ở đây, sự khác nhau là chưa rõ rệt lắm. Như analogue vẫn được dùng nhưng không phổ thông lắm trong tiếng Anh-Mỹ. Catalog là từ chuẩn của tiếng Anh-Mỹ, nhưng catalogue vẫn được dùng nhiều, và người Mỹ vẫn thích dùng dialogue hơn là dialog.
Xem thêm: Danh sách các từ tiếng Anh-Anh và Anh-Mỹ viết khác nhau.