Giới từ (prepositions) tuy mới trông thì có vẻ giản dị nhưng sự thật là những tiếng rất khó dùng trong Anh ngữ. Mỗi giới từ (cũng gọi là tiền trí từ) có thể được dùng nhiều cách khác nhau với những nghĩa khác nhau. Chúng ta nên học cái nghĩa căn bản của mỗi giới từ trước rồi sau sẽ bàn đến những nghĩa khác mà nó có thể có.
Trước hết, tôi xin đề cập tới ba giới từ at, in và on là ba giới từ thường dùng để chỉ vị trí, trong khi những giới từ như to, from, into, up, down, along thường được dùng để chỉ sự di chuyển.
Ta hãy xét trường hợp những chữ at, in và on được dùng để chỉ vị trí trong không gian, có nghĩa là “ở”, “ở trong” và “ở trên”. Thí dụ:
I am at home.
She is at the hairdresser’s.
I met him at a party.
The books are on the table.
They are sitting on the lawn.
He had a hat on his head.
The tomatoes are in the basket.
My handkerchief is in my pocket.
I keep my clothes in the wardrobe.
My watch is in my wrist but my money is in my pocket.
I like to sit on the front row at the theatre.
Những thí dụ trên đây không có gì khó, vì các bạn đều đã học qua cả rồi. Chỉ có một điều đáng chú ý là trong khi in và on có nghĩa rõ rệt là “ở trong” và “ở trên” thì cái nghĩa của chữ at lại hơi rộng một chút, vì at chỉ có nghĩa là “ở”. Điều này dẫn đến một vấn đề dùng “at” hay “in” khi nói đến những địa điểm như tỉnh, thành phố hoặc xứ sở.
Khi nói đến những xứ sở, người ta luôn luôn dùng in để chỉ vị trí. Thí dụ chúng ta nói: “He is in France, in England, in Italy, in Sweden, in America etc.”
Dùng in là vì một xứ là một địa điểm lớn rộng, mà người ở trong đó cũng không khác gì những trái cà chua nằm “trong” cái rổ trong câu thí dụ trên kia.
Còn nói về tỉnh hoặc thành phố thì vấn đề hơi rắc rối một chút. Khi nói đến những thành phố lớn như London, New York, Paris, Saigon thì chúng ta dùng in – “He is in London, in New York, in Paris, in Saigon etc.” Khi nói đến những tỉnh lỵ, hoặc thành phố nhỏ mà dân số chỉ độ một triệu người hoặc ít hơn thì chúng ta có thể dùng at – “He is at Bristol, at Da Nang, at Nha Trang, at Dalat.” Nhưng chúng ta cũng có thể dùng in cho những trường hợp này mà không sợ sai. Tuy nhiên, nếu tôi muốn nhấn mạnh rằng cái người mà tôi nói đến ở ngay trong thành phố chứ không phải ở ngoại ô, thì khi đó tôi dùng in – “My friend were staying in Vung Tau but we rented a villa on the coast two miles away.”
Bây giờ, chúng ta hãy bàn đến at, in, on, chỉ vị trí trong thời gian. Mời các bạn xem qua những thí dụ dưới đây:
I shall see you at 4 o’clock.
He lights the lamp at sunset.
The conference is at the beginning of November.
I shall see him on Tuesday.
We had a party on my birthday.
We always have presents on Christmas Day.
I wrote to you on May 5th.
It happened in the second week of July.
I have my holydays in August.
He went to Europe in 1963.
William of Normandy lived in the eleventh century.
Các bạn nhận thấy ngay rằng với những thời gian dài (thế kỷ, năm, tháng, tuần lễ) người ta dùng in. Còn nói về ngày thì người ta dùng on và nói về giờ thì người ta dùng at. At cũng được dùng trong những cứ điểm thời gian như “at the beginning of…”, “at the end of…” nhưng người ta lại nói “in the middle of…” chắc là vì khi đã ở giữa thì bắt buộc là phải ở trong rồi.
Cũng nên nhắc qua là khi nói về ngày, chữ on có thể bỏ đi. Thí dụ thay vì “I shall see you on Tuesday”, chúng ta có thể nói “I shall see you Tuesday.”
Trên nguyên tắc, khi nói về ngày thì chúng ta dùng on nhưng có một vài trường hợp đặc biệt như “at Christmas” hoặc “at Easter” người ta dùng at mà không dùng on vì ở đây Christmas (Lễ Thiên Chúa Giáng Sinh) và Easter (Lễ Phục Sinh) được coi như những thời kỳ kéo dài nhiều ngày chứ không phải chỉ có một ngày thôi. “At Christmas” không nhất thiết có nghĩ là “on Christmas Day” mà có thể có nghĩa là vào một ngày nào đó trong thời kỳ Lễ Giáng Sinh bắt đầu từ mấy ngày trước ngày 25 tháng chạp dương lịch/cho đến khoảng Tết Dương Lịch, và cũng có thể là suốt thời kỳ đó. “At Easter” cũng vậy, có nghĩa là mấy ngày hoặc cả một tuần của thời kỳ Lễ Phục Sinh.
Đó là nói về ngày. Còn nói về đêm thì chúng ta có thể nói “at night” hoặc “in the night” tùy theo trường hợp. Thí dụ tôi nói “tôi thức giấc giữa đêm khuya và thấy có kẻ trộm trong nhà” thì câu Anh ngữ phải là “I woke up in the night and found there were burglars in the house.” Nhưng nếu tôi nói “ở Thụy Sĩ ban đêm lạnh, ban ngày ấm và có nắng” thì câu Anh ngữ phải là “In Switzerland it is cold at night and warm and sunny in the daytime.”
Các bạn nên để ý người ta luôn luôn nói “In the daytime” hoặc “in the day” mà không bao giờ nói “at day” cả.
Ngoài ra cũng nên ghi nhớ cách nói “early in the week (moth, year, day, etc)” và “late in the week (month, year, day, etc) có nghĩ là “near the beginning of” và “at the end of”.
Các bạn thấy rằng nói chung việc dùng at, in, on để chỉ vị trí thời gian cũng tương tự như việc dùng những chữ này để chỉ vị trí không gian vậy.
Sau đây là những cách dùng at, in, on khác, không chỉ vị trí thời gian hoặc không gian:
He was hard at work doing a crossword puzzle.
I am at a loss to know what to do.
The car went by at a speed of 50 km per hour.
He peeled apples at the rate of four to the minutes.
The water is at a level of 4 feet.
The money is at your disposal at any time.
Thank you so much – Not at all.
I am on leave now.
I am on my way to Europe.
Please send me some hats on approval.
On hearing the news I decided to leave for Paris at once.
I am not qualified to speak on the subject.
I am not in a position to help you.
He is in business.
She is in morning for her uncle who died recently.
You are mistaken in believing this.
On cũng có khi chỉ một sự liên hệ tạm thời, thí dụ như “to be away on business” có nghĩ là một sự vắng mặt tạm thời vì công việc thương mại, trong khi “to be in business” có nghĩa là làm nghề thương mại.
Tóm lại, ba giới từ at, in, on thường được dùng để chỉ vị trí trong không gian, vị trí trong thời gian, hoặc vị trí với nghĩa bóng. Nhưng những chữ này cũng có thể được dùng như trạng từ, để chỉ sự di chuyển. Thí dụ như tôi nói “Come in”, “He went in” hay “Here’s the car, jump in” thì in là một trạng từ. Cũng như khi tôi “Come on” thì on là một trạng từ.
Đặc biệt chúng ta nên chú ý đến “to keep on” có nghĩa là tiếp tục làm một việc gì. Thí dụ:
She wanted to listen to the radio, but he kept on talking.
Don’t keep on doing that.
Keep on trying and at length you will succeed.
Chữ at cũng có thể được dùng như một trạng từ. Thí dụ:
She is very nice to look at.
This is a good hotel to stay at.
Nhưng at khi được dùng như một trạng từ không có nghĩ di chuyển như trạng từ in và on.