Có một loại nhóm tiếng tính từ mà ta thường gặp trong Anh ngữ là nhóm tiếng tính từ bắt đầu bằng một phân từ (participle), hoặc phân từ hiện tại hoặc phân từ quá khứ. Thí dụ:
Seeing him in the distance, I went to meet him.
(Thấy hắn ở đằng xa, tôi liền đến gặp hắn)
Warned by the unusual motion of the engine, the driver applied the brokes.
(Nhận thấy máy chạy trục trặc, người tài xế liền đạp thắng.)
Having packed his suitcase, he called a taxi.
(Soạn hành lý xong, hắn liền gọi tắc xi)
Nhiệm vụ của nhóm tiếng phân từ là đóng vai trò tính từ để miêu tả cho cái danh từ chủ từ trong câu. Như vậy trong câu thí dụ thứ nhất trên đây, nhóm tiếng phân từ “Seeing him in the distance” miêu tả cho đại danh từ “I” Trong câu thứ nhì, nhóm tiếng phân từ “warned by the unusual motion of the engine” miêu tả cho danh từ “diver”. Và trong câu thứ ba, nhóm tiếng phân từ “having packed his suitcase” miêu tả cho đại danh từ “he”.
Trên nguyên tắc thì như vậy, nhưng trong thực hành việc dùng nhóm tiếng phân từ thường là một cơ hội để cho chúng ta lầm lẫn, vì nhóm tiếng phân từ đóng vai tính từ thường có khuynh hướng “đi hoang” làm cho câu văn thành một thứ “râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Thí dụ bạn hãy so sánh hai câu sau đây:
Walking along the road, he noticed an improvement in the weather.
(Đang đi trên đường, hắn nhận thấy thời tiết đã cải thiện).
Walking along the road, the weather improved.
(Đang đi trên đường, thời tiết đã cải thiện).
Trong câu trên, nhóm tiếng phân từ “walking along the road” miêu tả cho đại danh từ “he” là đúng rồi: hắn vừa đi trên đường vừa nhận thấy là thời tiết đã cải thiện. Trong câu dưới, cứ xét theo cách đặt câu thì nhóm tiếng phân từ “walking along the road” miêu tả cho danh từ “weather” và như vậy là sai vì thời tiết làm sao mà đi trên đường được.
Trong Anh ngữ của thời trước, người ta không chú ý đến vấn đề này lắm và nhiều nhà văn lớn cũng viết những câu trong đó sự tương quan giữa nhóm tiếng phân từ danh từ chủ từ trong câu xét theo hình thức lại không phải là sự tương quan mà tác giả muốn nói. Thí dụ như trong vở kịch “Hamlet” của Shakespeare, hồn ma của thân phụ Hamlet nói với chàng ta là:
“Sitting within my orchard, a serpent stung me”
Xét theo hình thức đặt câu thì kẻ ngồi ở trong vườn là con rắn chứ không phải thân phụ Hamlet. Nhưng xét theo ý nghĩa cố nhiên ta phải hiểu là thân phụ Hamlet đang ngồi trong vườn thì bị rắn cắn.
Một nhà văn khác thuộc hạng các tác giả lớn của thế kỷ 18 là Addison đã viết câu sau đây:
Having notified to my good friend Sir Roger that I should set out for London the next day, his horses were ready at the hour in the evening.
Xét theo hình thức đặt câu thì nhóm tiếng phân từ “having notified…, the next day” miêu tả cho danh từ “horses”, nghĩa là chính những con ngựa đã “bảo cho bạn thân của tôi là Sir Roger biết là tôi phải khởi hành đi Luân Đôn vào ngày hôm sau.”
Xét như vậy thì đủ biết việc dùng nhóm tiếng phân từ đóng vai trò tính từ rất dễ khiến cho ta lầm lẫn. Vậy mỗi khi viết một câu có nhóm tiếng phân từ, chúng ta cần để ý là kẻ làm cái hành động nói trong nhóm tiếng phân từ ấy cũng đồng thời là chủ từ trong câu. Thí dụ tôi muốn nói câu “sau khi đã sửa soạn hành lý, hắn gọi một chiếc taxi” thì tôi viết:
Having packed his suitcase, he called a taxi.
Kẻ làm hành động “sửa soạn hành lý” trong câu nhóm tiếng phân từ cũng là chủ từ ở trong câu. Nhưng nếu tôi muốn nói rằng “sau khi hắn sửa soạn xong hành lý thì vợ hắn gọi taxi” mà tôi viết:
Having packed his suitcase, his wife called a taxi.
Thì là sai, vì kẻ làm hành động “sửa soạn hành lý” trong nhóm tiếng phân từ trên đây, xét theo hình thức đặt câu, là vợ hắn chứ không phải hắn. Vậy thì câu này phải sửa lại là:
After he had packed his suitcase, his wife called a taxi.
Để tránh tình trạng “râu ông nọ cắm cằm bà kia” mỗi khi chúng ta viết một câu trong đó có nhóm tiếng phân từ (participle phrase), chúng ta nên nhớ rằng nhóm tiếng phân từ đóng vai trò tính từ và luôn luôn miêu tả cho chủ từ trong câu. Nói một cách khác, nhóm tiếng phân từ phải dính liền với chủ từ trong câu. Một thí dụ khác:
Walking slowly down the road, he saw a woman accomplained by two children.
(Đang đi chậm trên đường, hắn trông thấy một người đàn bà có hai đứa trẻ đi theo).
Nhóm tiếng phân từ “walking slowly down the road” miêu tả cho chữ “he” tức là chủ từ trong câu, chứ không phải miêu tả cho danh từ “woman”. Nếu muốn nó miêu tả cho danh từ “woman” thì chúng ta phải viết:
He saw a woman, accomplained by two children, walking slowly down the road.
Đây là một vài thí dụ trong đó nhóm tiếng phân từ được đặt sai:
1- On arriving in Chicago, his friend met him at the station.
2- A soldier of proved valor, they entrusted him with the defense of the city.
3-Young and inexperienced, the task seem easy to me.
4- Without a friend to cousel him, the tempation proved irresistible.
5- Wondering what to do next, the clock struk five.
Những câu trên đây phải được sửa lại như sau mới đúng:
1- On his arrival in Chicago, his friends met him at the station.
2- A soldier of proved valor, the was entrusted with the defense of the city.
3- Young and inexperienced, I thought the task easy.
4- Without a friend to counsel him he found the temptation irresistible.
5- Wondering what to do next, I heard the clock strike five.
Chúng ta thấy rằng nếu đặt nhóm tiếng phân từ không đúng chỗ, câu văn của ta có thể trở thành rất khôi hài.
Trên đây các bạn đã thấy một vài thí dụ tiêu biểu trong đó có cả một vài câu do tác giả Anh ngữ trứ danh viết sai vì trước kia người ta không chú ý đến vấn đề này lắm. Sau đây, tôi xin đơn cử ra một vài thí dụ khôi hài khác.
Transplanted to new ground, we believe that they will attain a new height.
Câu này có ý nói rằng có một loại cây mà nếu được đem trồng ở một thứ đất mới thì chúng tôi tin rằng loại cây đó có thể mọc cao hơn. Nhưng nếu viết như trên, xét theo hình thức đặt câu, thì lại có nghĩa là chính chúng tôi chứ không phải loại câu được đem trồng ở một thứ đất mới. Vậy thì câu này phải sửa lại như sau:
We believe that, transplanted to new ground, they will attain a new height.
Một thí dụ khác: Tôi mới mua được một cái nhà với giá rất rẻ vì cái nhà đó đang ở trong tình trạng đổ nát. Nếu tôi viết:
Being in a dilapidated condition, I was able to buy the house very cheap.
thì thật là nực cười, vì câu này có nghĩa là chính tôi ở trong tình trạng đổ nát chứ không phải cái nhà mà tôi mua. Vậy tôi phải sửa câu này lại như sau:
Being in a dilapidated condition, the house was sold to me at a very cheap price.
Nói tóm lại, sự đặt nhóm tiếng phân từ không đúng chỗ là một trong những lỗi lầm thông thường nhất của chúng ta khi viết hoặc nói tiếng Anh, từ “thời tiết đi trên đường”, “con rắn ngồi trong vườn” đến “cái đồng hồ đang tự hỏi không biết phải làm gì” tất cả đều là những trường hợp râu ông nọ cắm cằm bà kia một cách bí beng, vậy mà nhiều khi chúng ta cứ mắc phải như thường.
Để kết luận bài này, chúng tôi xin đố các bạn dịch câu sau đây ra Anh ngữ với điều kiện là phải dùng một nhóm tiếng phân từ để mở đầu cho câu của bạn: “Vì có nhiều trường hợp râu ông nọ cắm cằm bà kia nên Anh ngữ càng học càng thấy khoái.”